اخیرا، یکی از مشکلات قابل توجه برای دولت و به ویژه سازمان امور مالیاتی، موضوع فرار مالیاتی برخی از مودیان بوده است. این وضعیت منجر به کاهش چشمگیر درآمدهای مالیاتی دولت شده و بر مودیان دیگر فشارهای زیادی ایجاد کرده است. برای حل این مشکلات، دولت اقدامات گسترده‌ای را آغاز کرده است و یکی از بخش‌های مهم این اقدامات، ایجاد سامانه مودیان مالیاتی است.
این سامانه، در قانون پایانههای فروشگاهی و سامانه مودیان مورد تصویب قرار گرفته است. طبق این قانون، برخی از مودیان مالیاتی ملزم به ثبت‌نام در این سامانه شده و باید تکالیف قانونی مثل ارسال صورتحساب الکترونیکی را اجرا نمایند. در ادامه این مطلب از آژانس دیجیتال مارکتینگ فرامهام، به‌طورکامل با سامانه مودیان مالیاتی آشنا خواهید شد.
سامانه مودیان مالیاتی چیست؟
سامانه مودیان مالیاتی، یک سیستم آنلاین است که توسط سازمان امور مالیاتی کشور ایجاد شده. هدف اصلی این سامانه، فراهم کردن بستری امن و یکپارچه برای ثبت اطلاعات مودیان مالیاتی و تبادل مستندات مورد نیاز بین مودیان و سازمان مالیاتی می‌باشد. سامانه مودیان امکان انجام سه کار اصلی را به مودیان مالیاتی فراهم می‌کند:
- ارسال اطلاعات مورد نیاز به سازمان امور مالیاتی.
- پرداخت مالیات به صورت آنلاین.
- فراهم کردن بستری برای سازمان برای جمع‌آوری و وصول مالیات و بدهی‌های مالیاتی به صورت سریع.
این سامانه به دولت این امکان را می‌دهد تا هدف اصلی خود یعنی ایجاد عدالت در پرداخت مالیات و جلوگیری از فرار مالیاتی را دنبال کند، در حالی که مودیان نیز از سرعت و سهولت در انجام امور مالیاتی خود بهره‌مند شوند و هزینه و زمان کمتری را صرف این فرآیندها کنند.
آموزش قانون پایانههای فروشگاهی و سامانه مودیان
قانون پایانه های فروشگاهی و سامانه مودیان، واژه‌ها و اصطلاحات مالیاتی جدیدی را معرفی نموده است. برای دقیق‌تر فهمیدن و اجرای موفق این قانون، در مرحله نخست نیاز است که با تعاریف کلیدی که این قانون ارائه می‌دهد، آشنا شوید. در ادامه، به مهمترین اصطلاحات این قانون خواهیم پرداخت.
سامانه مودیان
اصطلاح اولیه که در این قانون به آن اشاره شده، “سامانه مودیان” است. این سامانه ویژگی‌های زیر را داراست:
- تحت نظارت و مدیریت سازمان مالیاتی قرار دارد.
- برای هر مودی یک کارپوشه ایجاد می‌شود.
- به یک وسیله که حافظه مالیاتی دارد، متصل می‌شود.
- به عنوان مرجعی برای ثبت، صدور، و استعلام صورت‌حساب‌ها عمل می‌کند.
پایانههای فروشگاهی
در این قانون، یک اصطلاح مهم دیگر که به آن اشاره شده است، “پایانههای فروشگاهی” است. هر دستگاهی که دارای قابلیت‌های زیر باشد، به عنوان یک پایانه فروشگاهی شناخته می‌شود:
- صدور صورتحساب الکترونیک
- اتصال به سامانه‌ی مودیان
- پیوستن به شبکه‌های پرداخت رسمی
صورتحساب الکترونیکی الکترونیکی
یک اصطلاح مهم که در این قانون به طرز چشمگیری مورد استفاده قرار گرفته، مفهوم صورتحسابهای الکترونیکی است. بر این اساس، هر صورتحساب الکترونیکی دارای یک شناسه مالیاتی منحصر به فرد می‌باشد و در حافظه مالیاتی فروشنده ثبت می‌شود. این صورت‌حساب‌ها فرمت یکنواختی ندارند، بلکه بر اساس نوع کسب‌وکار، اطلاعات مختلفی را در خود جای می‌دهند.
- صورتحساب الکترونیک نوع اول
صورتحساب الکترونیکی نوع اول شامل الگوهای زیر است:
| الگوی یک | الگوی دو | الگوی سه | الگوی چهار | الگوی پنج | الگوی شش | الگوی هفت |
| فروش | فروش ارزی | صورتحاسب طلا و جواهر و پلاتین | قرارداد پیمانکاری | قبض‌های خدماتی | بلیط هواپیما | صادرات |
الگوهای صورتحساب الکترونیکی نوع دوم شامل:
- الگوی اول:
- برای فروش کالا و خدمات
- الگوی دوم:
- برای صورتحساب طلا، جواهر و پلاتین
- مختص فروشندگان طلا
همچنین، الگوی صورتحساب الکترونیکی نوع سوم معادل با رسید یا گزارش الکترونیکی دستگاه کارتخوان یا درگاه پرداخت الکترونیکی است و دارای شماره منحصر به فرد مالیاتی می‌باشد.
حافظه مالیاتی
- دارای حافظه الکترونیکی است.
- اطلاعات صورت‌حساب‌ها را ثبت و نگهداری می‌کند.
- امکان انتقال اطلاعات به سامانه مؤدیان را فراهم می‌کند.
- تحت نظارت سازمان امور مالیاتی قرار دارد.
- دارای یک شماره شناسه یکتا و اختصاصی مالیاتی است.
شماره مالیاتی منحصر بفرد
شماره منحصر به فرد مالیاتی، کدی بیست و دو کاراکتری است که برای هر صورتحساب الکترونیکی صادر می‌شود. این شماره در صورت نیاز به اصلاح یا ابطال صورتحساب به کار می‌رود. شماره صورتحساب الکترونیکی از چپ به راست به چهار بخش تقسیم می‌شود:
- شناسه حافظه مالیاتی (شش کاراکتر اول)
- تاریخ صورتحساب (پنج کاراکتر بعدی)
- سریال صورتحساب (ده کاراکتر بعدی)
- رقم کنترلی (کاراکتر آخر)
انواع شرکت معتمد سامانه مودیان
انواع شرکت‌های معتمد سامانه مودیان مالیاتی به سه دسته تقسیم میشوند، هر یک با مسئولیت‌ها وظایف خاصی:
شرکت‌های معتمد نوع اول
- موظف به راه‌اندازی پایانههای فروشگاهی و حافظه مالیاتی
- آموزش استفاده از پایانههای فروشگاهی
شرکت‌های معتمد نوع دوم
- آموزش حقوق و تکالیف قانونی مؤدیان را فراهم می‌کنند.
- آموزش مقررات صدور صورتحساب الکترونیکی را ارائه می‌دهند.
- احراز تسلط مؤدیان در زمینه حقوق و تکالیف قانونی خود.
- احراز تسلط مؤدیان در زمینه مقررات صدور صورتحساب الکترونیک.
شرکت‌های معتمد نوع سوم
شرکت‌های معتمد نوع سوم، با وظایف محدودتر در حوزه قانون پایانههای فروشگاهی و سامانه مودیان مالیاتی فعالیت می‌کنند. وظایف اصلی این شرکت‌ها عبارتند از:
- تهیه و تنظیم صورت‌های مالی
- انجام حسابرسی مالی
- ارائه مشاوره در زمینه‌های فنی و موارد غیرعملیاتی
- ارائه مشاوره در زمینه مسائل مالیاتی
تاریخ اجرای قانون سامانه مودیان
تاریخ اجرای قانون سامانه مودیان برای گروه‌های مختلف شرکت‌ها متغیر است. براساس تصویب مجلس شورای اسلامی، این قانون گروه‌بندی شده و هر دسته از شرکت‌ها باید در تاریخ مشخصی به سامانه مودیان ثبت‌نام و صورتحساب الکترونیکی صادر کند. در جدول زیر، تاریخ اجرای قانون برای انواع شرکت‌ها آمده است:
| شرکت‌ها | تاریخ اجرای قانون |
| اشخاص حقوقی | 01/07/1402 |
| شرکت‌های دولتی و دستگاه‌های اجرای ماده 5 قانون مدیریت خدمات کشوری | 01/07/1402 |
| شرکت‌های عضو بورس و فرابورس | 01/07/1402 |
| صاحبان مشاغل گروه اول و دوم | 01/10/1402 |
| صاحبان مشاغل مشمول مالیات بر ارزش افزوده | 01//10/1402 |
| کلیه اشخاص مشمول باقی‌مانده | 01/10/1402 |
صورتحسابهای خارج از سامانه مودیان
تا انتهای سال 1403 صورت‌حساب‌هایی که در سامانه مودیان صادر نشده‌اند، قابل قبول می‌باشند. در این بازه زمانی، سازمان امور مالیاتی پس از پایان هر دوره مالیاتی، اظهارنامه‌ای را بر اساس اطلاعات موجود در سامانه مودیان برای مودی تهیه می‌نماید. مودیان نیز مهلتی یک ماهه دارند تا صورت‌حساب‌هایی که در سامانه ارسال نشده‌اند، را در اظهارنامه خود وارد و آن را تکمیل و به‌روزرسانی کرده و از طریق سامانه مودیان آن را به سازمان امور مالیاتی ارسال نمایند. همچنین، صورت‌حساب‌هایی که در سامانه مودیان ارسال شده‌اند، با رعایت مفاد ماده 9 قانون پایانههای فروشگاهی و سامانه مودیان، مورد تأیید بوده و قابل رسیدگی نمی‌باشند.
چه اشخاصی مشمول قانون پایانههای فروشگاهی و سامانه مودیان میشوند؟
کلیه صاحبان مشاغل، چه در حوزه صنفی و چه در حوزه‌های غیرصنفی، همچنین اشخاص حقوقی موضوع فصل‌های 4 و 5 باب سوم قانون مالیات‌های مستقیم مصوب 12/03/1366 با اصلاحات و الحاقات بعدی آن، در دسته اشخاص مشمول این قانون قرار می‌گیرند. اصطلاح “مودی” به معنای افراد مشمول است و در این قانون، هر جا از این کلمه استفاده شود، به اشخاص مشمول اشاره دارد، مگر اینکه خلاف آن مشخص شده باشد.
افراد مشمول ثبت نام در سامانه مؤدیان دو دسته هستند: افرادی که مشاغلشان را با نام شخصی خود اداره می‌کنند (بدون ثبت شرکت یا مؤسسه) و افراد حقوقی که شرکت یا مؤسسه‌ای را ثبت کرده و کد اقتصادی یا شناسه ملی دریافت کرده‌اند.
جرائم عدم اجرای قانون سامانه مودیان
قانون‌گذار برای حفظ اجرای سامانه مؤدیان، جرائم جدی برای متخلفان مشخص کرده است. در صورت نقض این قانون، مؤدیان باید جریمه معینی را پرداخت کنند:
- عدم عضویت در سامانه مودیان مالیاتی
- استفاده نکردن از پایانه فروشگاهی
- استفاده نکردن از حافظه مالیاتی
- استفاده از حافظه مالیاتی دیگران برای خود و باالعکس.
- اعلام نکردن شماره‌حساب‌های بانکی واحد اقتصادی که گردش مالی با آن‌ها انجام می‌شود.
اگر یک مؤدی به هر یک از تخلفات زیر مرتکب شود، ملزم به پرداخت جریمه خواهد بود که برابر با 10٪ مبلغ فروش انجام شده از طریق این سامانه یا بیست میلیون ریال است.
علاوه بر این موارد، تخلفات دیگری هم وجود دارند که ممکن است به جرم منجر شوند. برای مثال، عدم تحویل صورتحساب چاپی به خریدار یا مخدوش کردن صورتحساب، موجب جریمه‌ای به مبلغ دو درصد از فروش یا بیست میلیون ریال می‌شود.
نحوه ارسال صورت حساب الکترونیک به سامانه مودیان
ارسال صورتحساب الکترونیکی به سازمان امور مالیاتی امکان‌پذیر است و این عملیات از اهمیت بالایی برخوردار است. شما می‌توانید صورتحسابهای الکترونیکی خود را به سازمان امور مالیاتی به سه روش زیر ارسال کنید:
- ارسال توسط مودی به صورت مستقیم (از طریق نرم‌افزار حسابداری)
- ارسال از طریق شرکت‌های معتمد
- ارسال از طریق سامانه‌های دولتی
چرا در سامانه مودیان باید ثبت نام کنیم؟
ثبت نام در سامانه مودیان، اگرچه ممکن است خسته‌کننده به نظر برسد، اما با توجه به مزایایی دارد، ارزشش را دارد که یک بار زمان بگذارید و فرایند نام‌نویسی را کامل کنید. ثبت‌نام در سامانه مودیان مالیاتی دارای مزایای زیر است:
- کاهش خطا
- بیشتر شدن سرعت رسیدگی
- دسترس راحت
- پاسخ‌دهی بهتر
- جلوگیری از رخ دادن فرار مالیاتی
- امنیت
- بهره گرفتن از تکنولوژی
چه کسانی در گروه مشمولین ثبت نام در سامانه مودیان قرار نمی‌گیرند؟
مودیانی که خدمات یا کالاهای معاف از مالیات بر ارزش افزوده ارائه می‌دهند یا به‌خاطر ماهیت کسب‌وکارشان نمی‌توانند در سامان عضو شوند و صورتحساب الکترونیکی صادر کنند، از ثبت‌نام در سامانه مودیان مالیاتی معاف میشوند. این افراد شامل:
اشخاص حقیقی مشغول به فعالیت‌های زیر:
- کشاورزی
- دامپروری و دامداری
- پرورش ماهی
- زنبورعسل و پرورش طیور
- صیادی و ماهیگیری
- نوغان‌داری
- احیای مراتع و جنگل‌ها
- باغات اشجار از هر نوع و نخیلات
اشخاص حقیقی مشغول به فعالیت‌های زیر:
- کارگاه‌های فرش دستباف
- صنایع دستی
- شرکت‌های تعاونی و اتحادیه‌های تولیدی مربوطه
نتیجه‌گیری
سامانه مودیان مالیاتی به عنوان یک سامانه الکترونیکی حیاتی در حوزه مالیات ایجاد شده است. این سامانه با هدف تسهیل فرآیند ثبت نام و ارسال صورتحساب الکترونیکی برای مودیان، بهبود اطلاع‌رسانی، کاهش خطا، افزایش امنیت، و ارتقاء شفافیت در فعالیت‌های مالیاتی اقدام به راه‌اندازی شده است. از جمله مزایای این سیستم می‌توان به بیشتر شدن سرعت رسیدگی، کاهش خطا، دسترسی راحت، پاسخ‌دهی بهتر و افزایش امنیت، اشاره کرد. این تدابیر به سمت افزایش انضباط مالیاتی و جلوگیری از فرار مالیاتی نیز هدایت میشوند. در نتیجه، سامانه مودیان مالیاتی با توجه به این ویژگی‌ها می‌تواند در بهبود کیفیت و کارایی سیستم مالیاتی کشور نقش مؤثری ایفا کند.
